Šta se dešava na Kosovu i zašto nije u oku javnosti?
Dok nekolicina srpskih „ćacija“ sa Kosova po pozivu dolaze da podrže Vučića i njegov režim u krizi, na Kosovu se tokom svih ovih mjeseci aktivno vodi kampanja ukidanja srpskih institucija od strane kosovskih vlasti, u kojoj se ljudi praktično istjeruju sa svojih radnih mjesta uz pomoć policije i specijalnih jedinica. Kako mještani tvrde, ako se ovako nastavi, vrlo je moguće da će do kraja godine pozatvarati sve preostale institucije. Dok srpski radni narod na Kosovu iz dana u dan živi sve lošije i nepodnošljivije, Vučić, koji inače već godinama na svaki pritisak javnosti po pravilu skreće pažnju na Kosovo, sada međutim ćuti.
Piše Marko Samardžić
Kurtijev raskid sa Srbima
Iako je dvehiljaditih predvodio progresivni i emancipatorni pokret Vetëvendosje (Samoopredjeljenje), koji se tada zalagao za pravo naroda Kosova na samoopredjeljenje i za povlačenje stranih trupa s Kosova, otvoreno govorio o tome da je ono protektorat NATO-a, i aktivno kritikovao tadašnje vlasti da su proizašle iz struktura OVK, Aljbin Kurti međutim danas koristi albanski nacionalizam da bi mobilizovao i konsolidovao svoje biračko tijelo, tretirajući srpsku zajednicu kao unutrašnjeg neprijatelja. Danas Kurti više podsjeća na Miloševića, koji je svojevremeno koristio albansku zajednicu kao unutrašnjeg neprijatelja na Kosovu radi učvršćivanja svoje moći.
Kurtijev režim predstavlja se kao sekularni, demokratski, građanski... tobož štiteći pravo svih naroda da žive i rade na Kosovu, time tretirajući srpske institucije kao paralelne i protivzakonite. Šta uostalom ima sistem jedne druge države, koja nije Kosovo, da radi i sprovodi na samom Kosovu? Kurti ovim zastupa stav jedne centralizovane i suverene države – kao da se i NATO već povukao s Kosova, kao da je proces međunarodnog priznanja odavno gotov i završen, i kao da ne postoji Briselski sporazum (koji garantuje autonomiju srpskim opštinama). Paralelne srpske institucije iz kojih se ljudi istjeruju u istom se dahu nazivaju zločinačkim, iako je jasno da mnogi nesretni radnici i korisnici ovih institucija danas nisu nikakvi zločinci iz devedesetih, već pripadnici običnog radnog naroda koji su igrom slučaja Srbi. Hiljade ljudi kojima su ove institucije pružale osnovne usluge u njihovim mjesnim zajednicama – od socijalne pomoći, preko isplate penzija, do poreskih i administrativnih poslova – sada moraju putovati satima i prelaziti administrativne barijere da bi došli do prava koja su do juče ostvarivali u svojoj opštini. Kosovske vlasti ne pružaju apsolutno nikakvu alternativu ovim ljudima, niti bilo kakav oblik integracije. Odnos prema srpskoj zajednici najbolje oslikava januarska izjava ministra unutrašnjih poslova Kosova Dželjalja Svečlje: „Zajedničkim djelovanjem završava se era srpskih paralelnih i zločinačkih opština i institucija u Republici Kosovo.“
Mi kao marksisti i marksistkinje insistiramo da Kosovo treba da bude slobodno od strane kontrole kako države Srbije i njene vladajuće klase, tako i zapadnih institucija čiji protektorat de facto predstavlja. Takvo Kosovo postavilo bi mnogo bolje uslove za jedinstvo cjelokupne radničke klase, Albanaca, Srba i drugih naroda koji tamo žive.
Međutim, Kurtijev režim zapravo demonstrira da je u svojoj suštini nacionalistički, i da mu ni najmanje nije stalo da integriše sve narode Kosova u okviru jedinstvene države koja svim svojim građanima treba da garantuje i obezbjeđuje jednaka prava, već u ovom slučaju selektivno targetira i vrši pritisak na srpsku manjinu.
Zašto Zapad ćuti?
Zapadne sile, prije svega SAD i EU, godinama tolerišu Aljbina Kurtija kao „proevropskog lidera“ Kosova. Iako njegova vlast sve češće koristi represivne metode prema srpskoj zajednici, kritike iz Vašingtona i Brisela gotovo su nepostojeće ili su u najboljem slučaju u formi diplomatskih fraza. Ne može se reći da Kurti u potpunosti igra onako kako mu Zapad diktira; prije bi se reklo da oportunistički koristi ove blagonaklonosti. Dakle, Zapad toleriše represivne poteze Kurtijeve vlasti jer mu ona i dalje obezbjeđuje jako povoljnu geostratešku poziciju, koja podrazumijeva držanje pod kontrolom jugoistočnog dijela Evrope – imajući u vidu da Rusija, pored ostalih, takođe ima snažan uticaj i pretenzije na taj prostor. Podsjete radi, na Kosovu se nalazi jedna od najvećih američkih vojnih baza na evropskom tlu (Bondsteel), a bezbjednosnu infrastrukturu nadziru KFOR (NATO) i EULEX (EU). Takođe, snažno kritikovanje ili sankcionisanje Kurtijevih poteza značilo bi dodatnu destabilizaciju ove saradnje i moguću dalju eskalaciju. A povrh svega, Brisel i Vašington danas imaju daleko bitnijih problema i dilema od Kosova. Sve to omogućava Kurtiju da se „igra suvereniteta“ dok god ne dovodi u pitanje ključne interese Zapada ili slučajno ne napravi neku eskalaciju ekstremnih razmjera.
Ako već srpske opštine gleda kao paralelne i protivzakonite, te ih treba gasiti, zašto onda Kurtijeva vlada isto tako ne postupa i prema EULEX-u i KFOR-u? Zašto ne pošalje policiju i specijalne jedinice u američku bazu i ne istjera američke vojnike? Odgovor je jasan, zato što Kosovo nije ni blizu samoopredjeljenosti ili nezavisnosti. Ono u praksi i dalje funkcioniše kao protektorat Zapada. A previđanjem represije nad srpskom manjinom, Zapad takođe pokazuje da Kosovo ne gleda kao prostor za izgradnju pravednog, multietničkog i demokratskog društva. Naprotiv, Kosovo mu je važno isključivo u obezbjeđivanju sopstvenih imperijalističkih ciljeva.
Zašto Vučić ćuti?
Kao što znamo, kada god javnost vrši pritisak na Vučića i njegov režim (protesti 1 od 5 miliona, protiv kovid mjera, Rio Tinta, protiv nasilja i dr.), on zloupotrebljava Kosovo da skrene pažnju sa unutrašnjih problema na „vitalne nacionalne interese našeg naroda na Kosovu“. Postavlja se pitanje zašto Vučić i sada ne igra na tu sigurnu kartu?
Od januara 2024. do juna 2025. godine, kosovske vlasti nastavile su nasilno zatvaranje srpskih institucija i službi, uključujući opštinske administracije, filijale Pošte Srbije, zdravstvene i obrazovne ustanove, kao i ukidanje dinara. Procjenjuje se da je sveukupno preko 10.000 ljudi ostalo bez radnog mesta, a preko 40.000 korisnika izgubilo osnovne usluge – od penzija do registracije vozila. Ipak, režimski mediji u Srbiji o tome gotovo da ne izvještavaju. Tema se povremeno pomene u kratkim izjavama pojedinih funkcionera, ali nema onih pompeznih i senzacionalističkih izjava o progonu Srba sa Kosova. Zašto?
Vučić ne želi da se Zapad okrene protiv njega i potencijalno mu odmogne u očuvanju njegove političke dominacije u Srbiji. Do sada je Zapad žmurio na njegovu autokratiju, korupciju, kontinuiranu medijsku i izbornu manipulaciju. Razlog? Pa slično kao i Kurti, i Vučić sprovodi ključne interese Zapada, naročito po pitanju energetske i investitorske strategije, poput projekta Rio Tinto. Ukazujući na to da Kurti uz podršku Zapada protjeruje srpsko stanovništvo, Vučić bi dodatno ugrozio već poljuljano povjerenje svojih imperijalističkih sponzora. Zato mora samostalno da „sredi stvari kod kuće“, prikazujući se kao stabilan lider koji ima situaciju pod kontrolom.
Osim toga, Vučiću sada posebno ne bi išlo u prilog da prikaže progon Srba sa Kosova, jer se time ujedno ispoljava i njegova nekompetentnost i nemoć da obezbjedi bolje uslove za srpsku zajednicu. Štaviše, kampanja zatvaranja srpskih institucija traje od 2024. godine, a Vučić nije uradio ništa po pitanju sprečavanja toga, izuzev populističkog obećanja da će radnici koji su ostali bez posla nastaviti da primaju sredstva od države Srbije – kao da će im predsjednik iz svog džepa isplaćivati te plate. Dakle, Vučić nije napravio nikakvu akciju u pravcu sprečavanja gašenja srpskih institucija – naprotiv, samo je doprinio rasplamsavanju tenzija savjetujući Srbe da napuštaju kosovske institucije – niti je pokazao da ima ikakvu strategiju rješavanja problema srpskog stanovništva na Kosovu. Drugim riječima, ti ljudi su prepušteni samima sebi. Isticanje ovog pitanja samo bi stavilo lupu na Vučićevo licemjerje u iskorištavanju srpskog naroda isključivo za svoju korist. Zato je zaključio da mu je pametnije da ćuti.
Za jedinstveno Kosovo radnog naroda!
Dokle god imperijalistički interesi oblikuju političku stvarnost na Kosovu, interes radnog naroda, srpskog i(li) albanskog, na Kosovu neće biti zadovoljen. Kada je Kraljevina Srbija u balkanskim ratovima okupirala Kosovo, radni narod je stradao pod teretom rata, represije i militarizacije, bivajući i ostajući siromašan. Albanski narod je posebno ispaštao, budući da je bio izložen masovnim ubistvima, protjerivanjima, spaljivanju sela i pokušajima prisilne asimilacije – o čemu svjedoči i Dimitrije Tucović kao učesnik rata, pišući o zločinima srpske vojske nad albanskim civilima. Danas na Kosovu imperijalističku agendu sprovode EU i SAD, koje pod plaštom demokratije zapravo čuvaju svoje interese i režime koji odgovaraju kapitalu, a ne radnoj većini stanovništva. Srpska manjina trpi institucionalno nasilje, dok šira radnička klasa – i srpska i albanska – ispašta pod teretom nezaposlenosti, siromaštva i korupcije.
Imajući to u vidu, dalje rješavanje kosovskog pitanja mora ići u pravcu povlačenja zapadnih ali i srpskih institucija sa Kosova, te obezbjeđivanja istinskog prava naroda Kosova na samoopredjeljenje. Da bi se tako nešto desilo, neophodno je početi graditi takvu politiku. Nacionalizmi ni Beograda niti Prištine ne nude nikakav izlaz. Oba se zasnivaju na raspaljivanju međunacionalnih tenzija, potčinjavanju stvarnih potreba naroda svojim sopstvenim interesima i interesima kapitalističkih elita i stranih sila koje ih podržavaju. Rješenje ne može doći odozgo, iz kancelarija domaćih režima ili zapadnih ambasada – već odozdo, iz borbe radnog naroda.
Budućnost Kosova mora se graditi kroz jedinstven radnički pokret, koji će biti negacija bilo kakve buržoaske države – bilo „protektoratskog“ Kosova, bilo srpskih institucija na njemu. Takav radnički pokret bio bi korjen novih institucija, izgrađenih internacionalističkom politikom zajedničke klasne borbe, kako kroz savez albanske i srpske radničke klase na Kosovu, tako i radničkih klasa Kosova, Srbije i ostatka Balkana.
Budućnost ne pripada ni Vučiću ni Kurtiju, niti Zapadu – već radnicima koji se bore za svijet u kojem radni narod, a ne kapital, odlučuje o svojoj sudbini.
Za radničku partiju i Balkansku federaciju!
Želiš da podržiš rad Kontranapada?
Javi se za svoj primerak u elektronskoj ili paprirnoj formi.